JBH - BTNG - RBHC
Journal of Belgian History
Revue belge d'Histoire contemporaine
Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis
Menu

Ernest Mandel. Van de Traité d'économie tot Der Spätkapitalismus. Een odyssee in wetenschap en politiek

Jan Willem Stutje

De auteur onderneemt een zoektocht naar de wordingsgeschiedenis van de magna opera van de Belgische econoom en marxist Ernest Mandel: Traité d’économie marxiste en Der Spätkapitalismus. Mandels werk behoorde tot de canon van de generatie van 1968 en werd in meer dan 40 talen vertaald. Mandels onderzoek wordt niet alleen gesitueerd in de creatieve marxistische traditie die teruggaat tot de negentiende en vroeg twintigste eeuw. Ook leren we de 'meesters en vrienden' kennen die hielpen de traditie na de duistere periode van het stalinisme nieuw leven in te blazen.

Economic History
Capitalism

Een twee-eiige tweeling? De institutionele scheiding tussen het federale 'sociale' en het 'economische' overleg (1944-1983).

Gregory Vercauteren
Ivan Wijnens
In België bestaan er op het federale niveau afzonderlijke instellingen voor het sociale en het economische overleg. Die dubbelstructuur dateert uit de periode 1944-1952. Nadien echter werd het naast elkaar bestaan van de CRB en de NAR, de nationale adviesorganen voor respectievelijk economische en sociale vraagstukken, herhaaldelijk als problematisch ervaren. Tussen hun oprichting en een samenwerkingsakkoord dat in 1983 werd gesloten, lagen eindeloze discussies en maar liefst vier concrete pogingen tot samensmelting.
State Theory
Economic History
Labour History

'Aan iedere Belg wat hem toekomt'. Visies over sociale rechtvaardigheid in sociaal-politieke debatten rond 1900.

Jo Deferme
Op het einde van de negentiende eeuw oordeelden nogal wat politici dat er vaak wat misliep met de afdwingbaarheid van de bestaande sociale wetgeving. In de liberale politieke cultuur die hoog op liep met de individuele vrijheid werd wettelijke dwang immers zoveel mogelijk vermeden. Op het einde van de eeuw groeide de populariteit van het concept van sociale rechtvaardigheid. Dat had als charmante eigenschap dat het enerzijds meer aandacht voor afdwingbare sociale politiek kon verantwoorden, maar anderzijds een alternatief bood voor bruuske of revolutionaire veranderingen.
Justice
Public History
Social History
Economic History
Historiography

Intérêts patronaux entre sphère publique et sphère privée: la suppression des Chambres de Commerce officielles en Belgique (1875).

Guy VANTHEMSCHE

Cet article examine les raisons ayant conduit à la suppression, en 1875, des Chambres de Commerce officielles en Belgique. L'analyse de cette mesure permet de jeter un regard neuf sur l'évolution des organisations patronales et sur les relations complexes entre la sphère étatique et les intérêts privés.

State Theory
Politics
Economic History

Een Belgische "Sonderweg"? De sociopolitieke agenda van het ondernemingssyndicalisme (1937- 1959).

Conny Devolder

Dit artikel toetst de "Works council"-typologie van J. Rogers en W. Streeck aan de Belgische casus. Tevens wordt onderzocht of er in het België van de jaren vijftig al sprake kan zijn van een "Fordistisch compromis" ("Régulation"-school).

Entrepreneurial History
Social Policy
Labour History
Economic History

New Economic Geography als bedrijfshistorische invalshoek: de transformatie van de kanaalzone ten noorden van Brussel tot een industriegebied in het interbellum.

Sofie De Caigny
De kanaalzone evolueert tijdens het interbellum van een agrarisch gebied tot een belangrijk industrieel complex. De New Economic Geography biedt een interessant verklaringskader om de invloed van diverse factoren zoals verschuivingen in de internationale handel, verbeteringswerken aan het kanaal en nieuwe bedrijfsorganisatorische theorieën op de vorming van het industriegebied te begrijpen.
Economic History
Industrialisation
Interwar Years
Interbellum

Heuristiek en methode: de (on)mogelijkheid van bedrijfsgeschiedenis in België, 19de-20ste eeuw.

Sofie De Caigny
Erik Buyst
Chantal Vancoppenolle
Deze inleiding legt de nadruk op de mogelijkheden die bedrijfsgeschiedenis biedt voor de historicus. In een eerste luik komt de problematiek van bedrijfsarchivalische ontsluiting aan bod. Vervolgens wordt ingegaan op een aantal internationale (economische) theorieën die als onderbouw voor een bedrijfsgeschiedenis kunnen dienen.
Entrepreneurial History
Business History
Economic History
Politics of Memory

Gehuwd en werkloos? Opvattingen over vrouwenarbeid en vrouwenwerkloosheid in Belgische katholieke intellectuele kringen (1945-1960).

Hannelore Vandebroek
Het artikel analyseert de reglementaire bepalingen met betrekking tot gehuwde vrouwen in de Belgische werkloosheidsverzekering (1945-1960), de opvattingen die erachter scholen en de houding van zes katholieke tijdschriften in het debat omtrent het onrechtmatige gebruik van de werkloosheidsvergoedingen door gehuwde vrouwen. De constructie van arbeid als mannelijk maakte het mogelijk gehuwde vrouwen van het ontvangen van een uitkering uit te sluiten.
Women's History
Catholics
Catholicism
Economic History

De ontwikkeling van het sociaal-economische overleg in het interbellum. De syndicale macht in de exportgerichte sectoren als een verklarende factor.

Kurt Vandaele
De syndicalisatiegraad is een vereenvoudigde, maar handige indicator om vakbondsmacht te 'meten'. We ramen de syndicalisatiegraad voor België in het interbellum op geaggregeerd en gedesaggregeerd niveau. Industriële kenmerken verklaren het verschil tussen de stabiele, maar lage syndicalisatiegraad in de industriële sectoren gericht op de binnenlandse markt en de labiele, maar hoge syndicalisatiegraad in de exportgerichte sectoren.
Public History
Social History
Economic History
Interwar Years
Interbellum

Het geografisch inplantingspatroon van voedingswinkels in Leuven tijdens de tweede helft van de negentiende eeuw (1860-1908).

Wim Lefebvre

Naar de geografische ontwikkeling van de 19de-eeuwse kleinhandel in België werd – in tegenstelling tot Groot-Brittannië – tot op heden geen onderzoek verricht. Dit artikel wil Britse theorieën toetsen aan de geografische ontwikkeling van voedingswinkels in Leuven en onderscheidt tevens zes factoren die de vastgestelde verschuivingen kunnen verklaren.

Economics
Economic History

'Zweetarbeid' en 'zweetlonen'. De thuisarbeid in de Izegemse schoenmakerij (1840-1940).

Jurgen Mestdagh
Thuisarbeid in de 19de eeuw en begin 20ste eeuw, veelal aangeduid met het 19de-eeuwse Angelsaksisch neologisme 'sweating system', is inherent aan lange arbeidsdagen, lage lonen, ongezonde arbeidsomstandigheden en een goed uitgekiende ondernemersstrategie waarbij men de baten wist te behalen zonder zich aan de lasten te moeten storen. Niet ten onrechte kan men spreken van 'zweetlonen' en 'zweetarbeid'. De Izegemse schoenmakerij in onderaanneming vormt hiervoor een sluitend voorbeeld.
Business History
Labour History
Economic History
Labour